مه و خورشید :  نبی و ولی

مه و خورشيد در اين طاق مينا   چراغ روشن اند و چشم بينا  

مينا - بر وزن بينا، آبگينه را گويند، و آبگينه الوان را هم گفته اند كه در مرصع كاريها بكار مى برند. و مراد از طاق مينا كنايه از آسمان است كه طاق نيلوفرى و لاجوردى است .
چون در بيت قبلى سخن از خورشيد به ميان آمد لذا ارباب الكلام يجر الكلام از اين بيت به بعد به خورشيد و ماه اشاره شد كه در كشور وجود آفتاب و ماه جناب رسول الله و امير المؤ منين اند. لذا در بيت بعدى فرمود:

مثالى از نبى و از ولى اند   چو مه از خور، خور از حق منجلى اند  

نبى آفتاب و ولى ماه است كه به منزله تفسير سوره شمس است .
نور ماه از خورشيد يعنى نور على از نبى است و نور نبى كه شمس نظام هستى است از حق تعالى است كه ((الله نور السموات و الارض )) است زيرا كه ((الواحد لا يصدر منه الا الواحد)). و مقام جناب خاتم (صلى الله عليه و آله و سلم ) همان صادر اول است كه الواحد است به وحدت حقه ظليه ، و اين ((الواحد)) از آن ((الواحد)) مطلق بى قيد و لا بشرط مقسمى صادر شد كه او را وحدت حقه حقيقيه است .((اول ما خلق الله نورى )).

منبع:جلد دوم شرح دفتر دل-شارح:استاد صمدی آملی